Wat te doen tegen copycats?

  • 30 November 2021
  • Fotografie
  • 0 Comments
  • backstagelegal

Copycats; een eer, maar ook een last. Als je bekender wordt, kan je ermee te maken krijgen dat anderen willen meeprofiteren van je succes. Zo hebben veel artiesten last van nepprofielen op sociale media of maken bedrijven zonder toestemming gebruik van de naamsbekendheid van BN’ers. Dit laatste overkwam bijvoorbeeld raceheld Max Verstappen. Tot zijn verbazing zag hij dat zijn persiflage gebruikt werd in een reclame van Picnic, terwijl hij juist altijd reclames deed voor Jumbo. Dit heeft geleid tot een grote rechtszaak tegen Picnic waarbij grote bedragen aan schadevergoeding zijn geëist. Het ging daarbij om de volgende video:

Dat zo’n ruzie niet altijd eindigt in een gewonnen rechtszaak is logisch, want de regels omtrent imitatie zijn best ingewikkeld en lang niet altijd even duidelijk. In deze bijdrage leren we je hoe het juridisch zit en wat je kan doen tegen copycats.

Bekendheid online

Allereerst behandelen we de situatie dat je content ontdekt waar je herkenbaar op bent, zonder dat je toestemming hebt gegeven om deze content online te plaatsen. Bijvoorbeeld op een nepprofiel of in artwork.

Portretrecht en copycats

In zo’n geval word je in de eerste plaats beschermd door het portretrecht. Het portretrecht moet je zien als een middel om iemand anders te verbieden om content te plaatsen. Voorwaarde is wel dat je herkenbaar in beeld bent.

Opdracht voor portret

Als jij aan iemand hebt gevraagd of iemand een foto van je kan nemen, dan heb je in ieder geval portretrecht. Dit wordt ook wel ‘portretrecht in opdracht’ genoemd. Bij portretrecht in opdracht heb je als het ware het veto-recht om te bepalen of die foto wel of niet online wordt gezet. Of zo’n foto in opdracht is gemaakt door een professionele fotograaf, je vriend of door jezelf (in geval van een selfie) maakt daarbij niet uit. Zie je foto’s die in opdracht zijn gemaakt terug op een nepprofiel, dan kan je je daar dus in ieder geval tegen verzetten. Dit geldt ook voor foto’s en video’s die van je eigen socials zijn gejat!

Spontane of toevallige foto

Het kan ook zijn dat de foto niet in opdracht is gemaakt. Hiervan is bijvoorbeeld sprake als je een toevallige voorbijganger bent op een foto. In zo’n geval is het iets ingewikkelder. Je hebt dan geen ‘veto-recht’ zoals bij de foto in opdracht, maar je zal moeten aantonen dat er een geldige reden is om niet herkenbaar online te worden gezet. Vinden dat je haar niet goed zit, zal meestal geen goede reden zijn. Maar als je kan aantonen dat je aan reputatieschade lijdt, dan zou dit wel een geldige reden kunnen zijn. Uiteindelijk is het aan de rechter om een belangenafweging te maken en te bepalen of je gebruik kan maken van je portretrecht.

Look-alike ook een portret?

Wat nou als je zelf niet op de foto staat, maar als het gaat om een look-alike? Heb je dan ook portretrecht? Onder bepaalde omstandigheden kan je tegen een look-alike optreden. Als iemand alleen maar toevallig op je lijkt, dan word je niet beschermd door het portretrecht. Maar, als er schmink wordt gebruikt of als er op een andere manier de gelijkenis expres wordt vergroot, dan zou er wel sprake kunnen zijn van een portret. Bovendien kan het vermelden van de artiestennaam ervoor zorgen dat je looka-like een portret vormt. Ook als je op Instagram of TikTok een profiel tegenkomt waar iemand jou bewust nadoet, kan je hier dus tegen optreden!

Bescherming via auteursrecht

Heb je last van imitatie of nepprofielen, dan kan je ook beschermd worden door het auteursrecht. De bescherming van het auteursrecht kan op twee manieren. Ten eerste rust er auteursrecht op vrijwel alle content, en dus ook op content die op nepprofielen wordt geplaatst. Zonder toestemming van de auteursrechthebbenden mag die content helemaal niet geplaatst worden! Als de content afkomstig van je eigen socials, dan ligt vaak het auteursrecht bij jouzelf en kan je eisen dat het van het nepprofiel af wordt gehaald.

Auteursrecht op je imago?

Daarnaast is het mogelijk om auteursrecht te hebben op je gehele imago. Zo heeft de rechter bijvoorbeeld erkend dat op het personage van Bassie en Adriaan auteursrecht zit.  Over het algemeen krijgt je dit niet zo snel. Maar, het kan als het gaat om een hele specifieke, herkenbare karaktereigenschappen. Met alleen het dragen van een Rolex en Cartier-bril komt je er waarschijnlijk niet. Aan de andere kant zou zomaar kunnen dat Reinier Zonneveld wel een auteursrecht op zijn personage zou kunnen krijgen, aangezien hij altijd dezelfde pet draagt in combinatie met een opvallend Versace-overhemd en daarmee een vrij unieke look heeft gecreëerd.

Copycats met zelfde artiestennaam?

Het kan ook zo zijn dat de copycat niet zo zeer gebruikt maakt van je portret of van auteursrechtelijk beschermde werken, maar dat dezelfde of een vergelijkbare artiestennaam wordt gebruikt. Hier zit je natuurlijk ook niet op te wachten. Gelukkig biedt het handelsnamenrecht en eventueel het merkenrecht in zo’n geval bescherming.

Bescherming via handelsnaam

Op het moment dat jij liedjes uitbrengt onder een bepaalde naam, dan wordt die naam een handelsnaam. Je krijgt dan automatisch bescherming door het handelsnamenrecht. Andere artiesten mogen dan niet dezelfde naam gebruiken. Als de namen niet hetzelfde zijn maar wel erg op elkaar lijken, dan hangt het ervan af in hoeverre mensen de link kunnen leggen tussen die naam en jouw artiestennaam. Dit wordt ook wel ‘verwarringsgevaar’ genoemd.

Een belangrijke voorwaarde die wordt gesteld, is dat het om dezelfde markt gaat waarin de twee namen worden gebruikt. Zangeres Maan kan dus niet slagerij H. Maan in Schiedam dwingen om een andere naam te gebruiken, omdat ze niet in dezelfde markt zitten. Maar als iemand rapnummers uitbrengt onder de naam Ronnie Stacks, maakt Ronnie Flex wel een goede kans om daar een stokje voor te kunnen steken. Overigens is het niet vereist dat je je artiestennaam ergens hebt geregistreerd om van het handelsnamenrecht gebruik te maken! Meer informatie over het Handelnamenrecht lees je in dit stuk.

Bescherming tegen copycats via merkregistratie

Is je naam wel als merk geregistreerd? Dan is het nog makkelijker om te verbieden dat iemand jouw naam gebruikt. Meer weten over merkregistratie? Lees dan het artikel op https://danceadvocaat.nl/merkrecht/ of neem contact met ons op.

[Let wel op: binnen het merkenrecht geldt er wel een belangrijke uitzondering. Onder omstandigheden mogen namen die als merk geregistreerd zijn in promotiemateriaal of als aanduiding van inspiratiebron worden gebruikt, zonder dat daarmee inbreuk wordt gemaakt op het merk. Dit was bijvoorbeeld het geval toen bij een Nederlandse tribushow van de Blues Brothers in de beschrijving van de show de naam ‘Blues Brothers’ voorkwam. De houders van de Europese merknaam ‘Blues Brothers’ waren het hier niet mee eens, maar de rechter vond dat dit was toegestaan.]

Aangifte

Tot slot kan het zijn dat degene die jouw personage gebruikt en daar misbruikt van maakt, identiteitsfraude pleegt. Of kan er sprake zijn van smaad of laster. Dit zijn alle drie strafbare feiten waar de dader voor kan worden vervolgd. Je kan dus ook (gewoon) aangifte doen bij de politie. Wij kunnen je ook doorverwijzen naar een goede strafrechtadvocaat.

Tip voor jou als artiest of BN’er

We hebben gezien dat er meerdere opties zijn om een copycat aan te pakken. Behalve dat je ervoor kan zorgen dat de imitatie wordt gestopt of het nepprofiel offline wordt gehaald, zou je daar bovenop ook nog een schadevergoeding kunnen krijgen.

Juridisch advies nodig?

Heb je last van copycats of nepprofielen? Dan is het in ieder geval verstandig om juridische hulp in te schakelen. Wij helpen je graag. Neem gerust contact op om de mogelijkheden te bespreken.

backstagelegal

    Leave a Comment

    Your email address will not be published. Required fields are marked *

    This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.