Moet een kabelexploitant als Ziggo aan Sena betalen voor het uitzenden van tv-programma’s van buitenlandse omroepen waarin commerciële fonogrammen als synchronisatie zijn verwerkt? Over deze vraag ging de rechtszaak die zich afspeelde bij Rechtbank Midden-Nederland. Deze zaak is relevant voor alle artiesten en platenlabels die bij Sena zijn aangesloten, voor zover hun muziek op tv komt.

Atresmedia

Om te begrijpen wat de crux is, moet je weten wat er in het Atresmedia-arrest van het Europese Hof van Justitie is beslist en op grond waarvan Sena geld ophaalt bij kabelexploitanten. Sena doet dit op grond van de Wet op de naburige rechten (hierna afgekort als “WNR“). De WNR is weer een uitvloeisel van Europese wetgeving. Het Europese Hof heeft in het Atresmedia-arrest bepaald dat de vergoedingsplicht voor kabelexploitanten (zoals Ziggo) niet geldt bij voor het uitzenden van televisieprogramma’s waarin commerciële fonogrammen (masters) zijn verwerkt.

Wat is een synchronisatie of sync?

De combinatie van beeld en geluid, wordt in dit kader aangeduid als een “synchronisatie” of “sync”. In dit artikel lees je er meer over.

3,5 tot 4 miljoen euro per jaar

Kort samengevat leidt dat tot het volgende standpunt. Sena haalt wel geld op voor gebruik van fonogrammen op bijvoorbeeld radio en tv, maar een synchronisatie is niet alleen een fonogram, dus mag Sena geen geld ophalen. De vraag die dan in deze zaak voorligt, is de vergoedingsplicht voor Ziggo is komen te vervallen als muziek in programma’s en films wordt gebruikt (syncs) die bij haar te zien zijn?

Aanleiding van het geschil tussen partijen is dat Ziggo de licentieovereenkomst met Sena heeft opgezegd als gevolg van het Atresmedia-arrest. Dat vond Sena niet leuk, want dat contract leverde 3,5 tot 4 miljoen euro per jaar op.

Uitspraak in Sena tegen Ziggo

De rechter oordeelt allereerst dat het reproductiebegrip van een fonogram zoals opgenomen in artikel 7 WNR onder de werking van het Atresmedia-arrest valt.

Daarna komt een andere belangrijke vraag aan de orde. Kunnen naburig rechthebbenden de uitzending van tv-programma’s van buitenlandse omroepen verbieden, als zij daarvoor geen “billijke vergoeding” ontvangen? De rechter oordeelt dat de rechthebbenden een algemene verbodsrecht kunnen uitoefenen.

Artikel 2 WNR: bescherming uitvoerend kunstenaar

Dit artikel bepaalt – kort gezegd – dat de uitvoerende kunstenaar het uitsluitend recht heeft om toestemming te verlenen voor een aantal in de wet genoemde handelingen, zoals het opnemen van een uitvoering, het reproduceren van een opname van een uitvoering en het openbaar maken van een uitvoering of een reproductie daarvan.

Artikel 6 WNR: bescherming fonogrammenproducent

Artikel 6 WNR regelt het naburig recht voor de producent van fonogrammen. Het artikel bepaalt dat deze het uitsluitend recht heeft om toestemming te verlenen voor onder meer het uitzenden van door hem vervaardigde fonogrammen en reproducties daarvan.

Synchronisatie is reproductiehandeling

Interessant genoeg, oordeelt de rechter daarna dat de Nederlandse wetgever heeft bedoeld om een synchronisatie ook als reproductiehandeling te kenmerken. Dit betekent dus dat het uitzenden van een film waarin een commerciële fonogram voorkomt, wordt gezien als een reproductie (van die fonogram).

Verbodsrechten uit de wet

Maar, de rechter oordeelt ook dat dit nog niet betekent dat het vaststaat dat de verbodsrechten van artikelen 2 en 6 WNR ook daadwerkelijk kunnen worden ingeroepen. Huh?

Artikel 6 WNR niet van toepassing, want gaat over fonogram en een synchronisatie is niet alléén een fonogram

De rechter haalt dan weer Atresmedia aan; een fonogram is een fonogram. Bij een synchronisatie is het fonogram niet meer alléén een fonogram. Nee, het gaat een combinatie van beeld en geluid of wel een sync. De regeling geldt niet voor syncs, maar alleen voor fonogrammen. Dit heeft dus tot gevolg dat artikel 6 WNR niet meer kan worden ingeroepen. Want, dit artikel beschermt de belangen van de fonogrammenproducent. Het gaat over uitsluitend “fonogrammen”.

Artikel 2 WNR benoemt niet de “fonogram” maar de “opname” en kan dus ook toezien op een synchronisatie

Maaarrr, dit geldt dan weer niet voor artikel 2 WNR. In dat wordt namelijk gesproken over de “opname van een uitvoering of een reproductie daarvan” en dus niet over een “fonogram”. In de WNR staan de begrippen “opnemen” en “fonogram” gedefinieerd:

OPNEMEN = geluiden, beelden of een combinatie daarvan voor de eerste maal vastleggen op enig voorwerp dat geschikt is om deze te reproduceren of openbaar te maken;

FONOGRAM = iedere opname van uitsluitend geluiden van een uitvoering of andere geluiden;

Een opname is dus niet beperkt tot uitsluitend geluiden, zoals dat bij een fonogram wel het geval is. Het gebruik van een opname op tv verandert de status van de opname niet, zoals dat bij een fonogram wel gebeurt. Een uitvoerend kunstenaar kan daarom, in tegenstelling tot de mastereigenaar, wél gebruik maken van zijn/haar/hen verbodsrecht!

Hoe nu verder met een synchronisatie?

De uitspraak leidt tot de situatie dat mastereigenaren dus niet bij Ziggo kunnen aankloppen voor een vergoeding, maar uitvoerend kunstenaars kunnen dat (via Sena) wel. Voor zover Ziggo zonder toestemming van uitvoerend kunstenaars (collectief geregeld via Sena) films en bijvoorbeeld televisieprogramma’s uitzendt, levert dan ook een inbreuk op tegenover de (door Sena vertegenwoordigde) uitvoerend kunstenaars.

Sena heeft in ieder geval nu de beste kaarten om een nieuwe overeenkomst met Ziggo te sluiten. Anders moet Ziggo stoppen met het uitzenden van synchronisaties.

Partijen ruzieden dan nog wat over de gevolgen van het vonnis, maar dat laat ik voor nu nog even onbesproken.

Proceskostenveroordeling

Omdat het toch wel een complexe zaak is, wijst de rechtbank de maximale proceskostenveroordeling van € 40.000 toe. Deze kostenpost wordt vermeerderd met € 8.519 aan griffierecht en € 106,73 aan dagvaardingskosten. Het totale bedrag van de proceskosten aan de zijde van Sena komt daarmee op € 48.625,73. Ziggo had nog een eis tegen Sena ingesteld, maar die is afgewezen. Voor dat onderdeel moet Ziggo € 614 aan Sena betalen. Sena had echter € 82.216,75 aan kosten gemaakt, dus zal een deel zelf moeten dragen.

ECLI:NL:RBMNE:2024:4323

Mocht je de hele uitspraak willen lezen, dan kan dat hier. Wil je uitgebreid lezen over wie nu precies de fonogrammenproducent of mastereigenaar is, lees dan dit artikel van muziekadvocaat Sander Petit.

Vragen over masterrecht, synchronisatie of het Atresmedia-arrest?

Heb je na het lezen van dit artikel een adviesvraag? Neem gerust contact op.