Onlangs heeft de rechtbank Zeeland-West-Brabant bepaald dat een restauranteigenaar inbreuk heeft gemaakt op de auteursrechten en naburige rechten van Buma en Sena. De gedaagde was geen licentie overeengekomen met Buma en Sena. Maar, zij heeft gedurende 3 jaren wel muziek laten horen in haar restaurant. De rechtbank oordeelde dat dit een inbreuk opleverde en veroordeelde gedaagde tot betaling van een schadevergoeding van rond de €3.000. Hoewel terecht, kan de vraag gesteld worden of dit het wel waard was. Waarom moet je als muziekgebruiker eigenlijk een licentie hebben? En; waarom zouden Buma en Sena zoveel moeite doen om een restauranteigenaar zo’n relatief kleine schadevergoeding te betalen?

Feiten

In 2019 komt een relatiemanager van Buma en Sena er tijdens een restaurantbezoek achter dat er muziek wordt gedraaid in het restaurant. Op zich niet zo gek, want dit gebeurt bijna overal. Een saillant details is echter dat de restauranteigenaar geen licentie voor dat muziekgebruik heeft. Dat is wel vereist.

Collectief rechtenbeheer bij muziek

Het systeem van collectief rechtenbeheer is in de kern vrij eenvoudig. Het is voor (kort gezegd) de makers van muziek niet te doen om met ieder restaurant afzonderlijk overeen te komen of en zo ja, tegen welke voorwaarden hun muziek in een restaurant mag worden gebruikt. Om ervoor te zorgen dat die makers toch een eerlijke vergoeding voor hun muziekgebruik krijgen, zijn er organisaties die namens de makers en rechthebbenden onderhandelen over licentietarieven en contracten met muziekgebruikers afsluiten. Die muziekgebruikers mogen dan bijvoorbeeld in hun restaurant de muziek laten horen van de makers en de makers krijgen daarvoor een vergoeding.

Buma is de organisatie in Nederland die op grond van de Auteurswet de belangen van de bij haar aangesloten componisten, tekstdichters en muziekuitgevers behartigt met betrekking tot de uitvoering (openbaarmaking) van hun muziekwerken.

Sena voor uitvoerend artiesten en fonogrammenproducenten c.q. mastereigenaars. De grondslag voor Sena ligt dan ook in de Wet naburige rechten.

Handhaving van muziekrechten

Nadat de restauranteigenaar geen gehoor heeft gegeven op een brief van de gerechtsdeurwaarder, wordt er een bankbeslag gelegd voor de verschuldigde dwangsom. Hierna worden door Buma en Sena ook facturen opgemaakt voor de gemiste licentievergoedingen over de jaren 2019, 2020 en 2021. Nadat alleen een licentie is aangevraagd en betaald voor het jaar 2022 vorderen Buma en Sena een schadevergoeding bij de rechtbank. De grondslag hiervoor is inbreuk op de auteursrechten en naburige rechten van Buma en Sena. Ze stellen dat de eigenaar daarom toerekenbaar onrechtmatig heeft gehandeld en daarom een schadevergoeding verschuldigd is aan hen. Buma en Sena mogen dus namens de makers van muziek deze rechten uitoefenen! De schadevergoeding is gebaseerd op het bedrag dat ze zouden ontvangen als er wel een licentieovereenkomst was afgesloten.

Smoesjes

Terug naar de zaak en de smoesjes van de restauranteigenaar:

1. De restauranteigenaar meent dat ze door het voldoen van de dwangsom al heeft voldaan aan de licentiekosten voor 2019, 2020 en 2021.
   
2. Ook stelt ze dat er geen sprake zou zijn van het openbaar maken van muziek omdat er op de gestelde tijden geen klanten in de zaak meer aanwezig waren, maar slechts 3 werknemers.
   
3. Daarnaast voert de eigenaar aan dat niet alle stukken zouden zijn overlegd, of dat die niet van een juiste datum zijn voorzien.

Restaurant open? Dan openbaarmaking voor publiek

De rechter gaat niet mee in deze smoesjes. Allereerst staat vast dat de restauranteigenaar in de jaren 2019, 2020 en 2021 niet in het bezit was van een licentie voor het afspelen van muziek van Buma en Sena. Hier waren ook de juiste stukken voor overlegd.

Wat betreft de dwangsom sloeg dit alleen op de proceskosten en executiekosten in verband met het kort geding vonnis, niet de licentieopbrengsten.

Tot slot betekent de afwezigheid van klanten ten tijde van de overtreding niet dat er geen sprake was van openbaarmaking. Zolang het restaurant voor het publiek toegankelijk is, is er sprake van openbaarmaking. Overig was dit sowieso een slechte smoes. Want ook als het restaurant niet open was moet er toch een licentie zijn voor de (meer dan twee) medewerkers die in de bedrijfsruimte aanwezig waren.

Kosten-batenanalyse rechtszaak

De schadevergoedingen voor Buma en Sena komen uit op een bedrag van €3,006,80. Samen met de wettelijke rente en buitengerechtelijke incassokosten komt dit op €3.710,49. En dit terwijl de toegewezen proceskosten €1.191,41 bedragen. Dat komt uit op een magere ‘winst’ van €2.519,08.

Maar, het is zeer goed mogelijk dat de proceskosten in werkelijkheid hoger waren. Doorgaans worden niet alle proceskosten toegewezen.

Voor een vereniging als Buma dat in 2021 nog 7,8 miljoen aan horecaopbrengsten binnenbracht voor auteursrechten lijkt 2,5 duizend euro een bijna verwaarloosbaar bedrag. Waarom dan een hele rechtszaak?

Op zich is dat nog wel begrijpelijk. Buma en Sena zijn belast met de handhaving van auteurs- en naburige rechten. Het is anders toch € 2.500 dat niet naar de makers gaat. In die zin is het belangrijk dat zij hun functie blijven uitoefenen en kwaadwillende restauranteigenaren er niet mee laten wegkomen.

Rechten-inclusieve muziek

De muzieklicenties voor ondernemingen zijn zeker de laatste tijd een heikel puntje. Het is al lang een normale praktijk voor kleine ondernemingen om geen licentie van een beheerdersorganisatie te hebben.

Er wordt dan soms gebruik gemaakt van zogenaamde rechten-inclusieve muziek. Dat is muziek waar al rechten van zijn gekregen door een tussenpersoon zodat er niet nog eens extra aan Buma of Sena hoeft te worden betaald. Onlangs hebben de beheerdersorganisaties besloten dit niet langer te gaan gedogen. En dat mogen ze. Zij zijn namelijk volgens de wet de enige aangewezen personen voor dit beheer. Het nieuwe beleid is nog niet ingegaan (dit zou vanaf 2024 gelden), maar met een beetje pech zou deze rechtszaak zich nog wel eens kunnen herhalen. Uit deze rechtszaak klinkt dus wellicht een waarschuwing: zorg voor een licentie of dok het dubbele. Een nare zet, maar wel eerlijk voor de muzikanten. Die moeten natuurlijk wel gewoon betaald krijgen.

Optreden tegen gebruik van streamingdiensten

Het zou misschien ook te maken kunnen hebben met de uitspraak van het Gerechtshof Amsterdam in mei 2022. Daarin bepaalde het Hof dat BumaStemra verplicht is op te komen tegen bedrijven die gebruik maken van streamingdiensten om muziek te laten horen in hun bedrijfsruimtes. Het is de bedoeling dat deze bedrijven overeenkomsten sluiten met leveranciers van muzieksystemen, maar streamingdiensten zijn veel goedkoper. Hierdoor ontstaat een oneerlijk speelveld. BumaStemra werd gedwongen haar algemene voorwaarden aan te passen. Daarmee werd ze ook verplicht op te komen tegen deze schendingen. Wellicht dat Buma en Sena zich hierdoor genoodzaakt zagen om meer op te treden tegen bedrijven in het algemeen.

Tip voor zakelijk muziekgebruik

Het mag denk ik wel duidelijk zijn dat je als ondernemer altijd moet denken aan het afsluiten van een muzieklicentie. Check www.mijnlicentie.nl eens. Daar kun je snel inzien of en zo ja, welke licentie je nodig hebt. Er kan natuurlijk ook een reden zijn waarom je het niet eens bent met de licentietarieven. Heb je daar vragen over? Neem dan contact met ons op voor een analyse, advies or juridische bijstand.

Dit artikel is geschreven door Leonoor Dröge en Sander Petit.