Er heeft lang onduidelijkheid bestaan over de vraag of een muziekproducer in dienstverband zijn oudedagsvoorziening van Buma mocht houden. Daarbij speelde het onder meer een rol of deze gelden als exploitatie-inkomsten uit muziekauteursrechten werden gezien. De kantonrechter vond van wel. Het Gerechtshof Amsterdam heeft dat vonnis in haar arrest van 15 oktober 2024 echter vernietigd: een verplichting tot doorbetaling van de Regeling Oudedagsvoorziening Auteurs aan de werkgever werd afgewezen.

Deze zaak heeft grote consequenties voor muziekproducers in dienstverband. Om precies te begrijpen hoe het oordeel van de rechter in hoger beroep in elkaar zit, zullen we de achtergrond van de zaak kort uitleggen.

Arbeidsovereenkomst muziekproducer

De werknemer in kwestie was sinds 1 november 2011 als sound engineer in dienst bij het bedrijf SI Music Studio B.V. uit Hilversum. Zijn werk bestond eruit om muziek te maken voor de klanten van SI Music. Het ging daarbij met name om muziek voor commercials, infomercials, film, tv, radio en onlineproducties.

In artikel 7.1 van de (laatste) schriftelijke arbeidsovereenkomst stond:

“Alle (intellectuele eigendoms-)rechten, van welke aard ook, die zijn ontstaan, bedacht, vervaardigd of anderszins tot stand zijn gekomen bij de uitvoering van de werkzaamheden door Werknemer onder deze overeenkomst, vallen op basis van de Auteurswet en de Wet op de naburige rechten exclusief en in onverdeelde eigendom van Werkgever. Werkgever is volledig en exclusief rechthebbende ten aanzien van deze rechten. Onder rechten van intellectuele eigendom wordt onder meer verstaan, maar is niet beperkt tot, alle wereldwijde auteursrechten, (…).”

In artikel 7.6 van de schriftelijke arbeidsovereenkomst stond:

“Werkgever zal de door Werknemer geproduceerde werken onder naam van Werkgever, SI Music Studio, aanmelden bij verschillende rechteninstanties, waaronder (buitenlandse) collectieve beheersorganisaties, zoals onder andere SENA en Buma/Stemra. De hieruit voortvloeiende inkomsten, uit alle relevante rechten, zullen aan SI Music Studio of (deels) indien van toepassing aan haar klanten toekomen. Werknemer zal hier in zijn hoedanigheid van uitvoerend kunstenaar en/of auteur op geen enkele wijze rechten of inkomsten aan kunnen ontlenen. Mocht het onverhoopt noodzakelijk zijn, dan zal Werknemer per onmiddellijke ingang en steeds op eerste verzoek van Werkgever, al zijn financiële aanspraken met betrekking tot de exploitatie van de door hem gecomponeerde, getekste, muziekwerken aan Werkgever cederen en meewerken aan alle formaliteiten die daarvoor nodig zijn, bijvoorbeeld door het ondertekenen van daartoe bestemde akten en/of overeenkomsten opdat Werkgever exclusief recht heeft op deze financiële aanspraken.”

Regeling Oudedagsvoorziening Auteurs van Buma

Buma heeft in 2015 een zogenoemde Regeling Oudedagsvoorziening Auteurs (“ROA“) in het leven geroepen. De ROA is met terugwerkende kracht vanaf 1 januari 2013 in werking getreden. Dit is geen formele pensioenregeling, ook als is het een voortzetting van de oude AENA-pensioenregeling.

ROA-overeenkomst

De werknemer en Buma hebben een ROA-overeenkomst gesloten. In die overeenkomst staat onder meer het volgende:

“(4) Buma oefent het muziekauteursrecht van de auteurs uit en houdt deze in stand onder de Auteursafspraken. Buma ontvangt op grond van het muziekauteursrecht gelden en zorgt voor de verdeling daarvan onder de deelnemers en andere belanghebbenden.

(5) Buma mag onder de Auteursafspraken maximaal 10% inhouden op de ontvangen gelden voor de behartiging van belangen van onder meer componisten (…).

(6) De pensioen / oudedagsvoorziening van auteurs is één van de belangen die Buma nastreeft zoals hiervoor genoemd. In dat kader is Buma tot een regeling gekomen die nu is opgenomen in het ‘Reglement Oudedagsvoorziening Vereniging Buma’. (…)

(2.2) De Auteur zal de gelden die hij/zij ontvangt onder het Reglement Oudedagsvoorziening uitsluitend en daadwerkelijk gebruiken voor de oudedagsvoorziening van de Auteur (…)”.

Aanmelding muziekwerken

De muziekwerken die de werknemer heeft gemaakt in het kader van zijn dienstverband zijn vanaf de aanvang van dat dienstverband niet onder de naam van SI Music aangemeld bij BumaStemra, maar onder zijn eigen naam, omdat BumaStemra bedrijven zich niet als maker van muziekwerken kunnen aanmelden.

Het is doorgaans ook niet de bedoeling dat directeuren van bedrijven zich zomaar als maker van een muziekwerk aanmelden, omdat zij niet de echte maker zijn. Onder andere De Correspondent en De Gelderlander schreven daar artikelen over.

Uitbetaling ROA-gelden

Vanaf februari 2016 heeft de werknemer van Buma betalingen ontvangen in verband met de oudedagsvoorziening. Buma had ten tijde van het vonnis in eerste aanleg in totaal € 193.785,09 aan de werknemer betaald als “oudedagsvoorziening”. De bedragen werden ook wel ODV-gelden genoemd, als in: oudedagsvoorziening-gelden.

Doel van de ROA

Volgens de overeenkomst met Buma mocht de werknemer dit geld alleen ‘uitsluitend en daadwerkelijk gebruiken voor zijn oudedagsvoorziening’. Desgevraagd had Buma ook al kenbaar gemaakt dat de werknemer dit geld niet aan zijn werkgever mocht overdragen.

In het ODV-regelement staat ook nog eens:

“Artikel 1: De Oudedagsvoorziening heeft tot doel het doen treffen van een Oudedagsvoorziening door de
Gerechtigde ten behoeve van de Auteur en/of zijn nabestaande(en).”

Dagvaardingsprocedure door de werkgever

De werkgever heeft de werknemer toch gedagvaard en betaling geëist. Daarbij eiste zij een boete van € 257.000 en de volledige kosten van juridische bijstand. In eerste instantie vond Rechtbank Noord-Holland, locatie Zaanstad de afdracht van de ROA-gelden aan de werkgever wel een goed idee, zo blijkt uit het vonnis van 24 december 2020. Nu is er nooit een goede dag om een zaak te verliezen, maar de dag voor Kerst is wel erg zuur. Zeker als je bedenkt dat de werknemer werd veroordeeld tot betaling van bijna 2 ton.

De rechter legde daaraan te grondslag dat de betaling in het kader van een oudedagsvoorziening aan een auteur voortvloeit uit inkomsten uit muziekauteursrechten en oordeelde dat die rechten daarom – ondanks de bedoeling van de Regeling Oudedagsvoorziening en de verklaringen van Buma daarover – tóch aan de werkgever toekwamen.

De rechter vond de gevorderde boete van € 257K wel een beetje te ver gaan. Zij kende daarom alleen een boete van € 5.000 toe. Nog steeds een groot bedrag voor een werknemer, maar in ieder geval niet 10 keer zijn jaarsalaris, zoals de werkgever had geëist.

Hoger beroep door de muziekproducer

De werknemer heeft het daar uiteraard niet bij laten zitten en is in maart 2022 in hoger beroep gegaan. Het doel was om de veroordeling van de kantonrecht van tafel te krijgen. Na lang procederen heeft het Gerechtshof Amsterdam in een tussenarrest eerst besloten dat de ROA-gelden dan maar gedeeld moesten worden tussen partijen en (wederom) dat SI Music niet de volledige juridische kosten vergoed kreeg.

Vernietiging en ontbinding van de overeenkomst

Tijdens de procedure heeft Buma de ROA-overeenkomst met de werknemer vernietigd en ontbonden. Het Bureau voor Muziek-Auteursrechten deed dit omdat de ROA-gelden alleen worden uitbetaald aan makers en het geld moet worden besteed als oudedagsvoorziening. Als een werknemer het geld dan aan een werkgever moet betalen, dan klopt dat niet meer met het doel van de regeling en de afspraken in de overeenkomst. Daarnaast had de werknemer niet al het geld als oudedagsvoorziening besteed. Wel een deel. Maar hij heeft bijvoorbeeld ook een deel besteed aan de kosten van rechtsbijstand.

Terugbetalingsregeling

Als gevolg van de vernietiging en ontbinding van de ROA-overeenkomst, hebben de werknemer en Buma een terugbetalingsregeling gemaakt. Omdat de werknemer het geld al aan Buma moest terugbetalen, kan de werknemer dat geld niet ook nog eens aan de werkgever betalen. De werknemer heeft zich berust in de beëindiging van de ROA-overeenkomst door Buma.

Oordeel van het Gerechtshof in het voordeel van de muziekproducer

Vanwege het voorgaande is het hof van oordeel dat het vonnis van de kantonrechter moet worden vernietigd. Dit houdt in dat de werknemer zijn oudedagsvoorziening dus niet meer aan zijn werkgever hoeft af te staan. Na ruim 4 jaar procederen is de zaak daarmee voor de werknemer ten einde.

Wat betekent dit arrest voor muziekproducers in dienstverband?

Uiteraard hangt dit af van de omstandigheden van het geval. Maar, dat een werkgever niet zomaar de oudedagsvoorziening van werknemers mag afpakken, dat voelt iedereen wel aan z’n rechtsgevoel. De Regeling Oudedagsvoorziening Auteurs is daar ook niet voor bedoeld. Het arrest lijkt ons daarbij recht doen aan wat redelijk is.

Cassatie staat nog open. Dat wil zeggen dat de werkgever, SI Music Studio, nog naar de Hoge Raad kan gaan.

Advies voor nu is in ieder geval om duidelijke afspraken te maken in arbeidsovereenkomsten. Zeker als de werkgever zelf geen pensioenregeling aanbiedt en de werknemer kan zelf iets regelen via Buma, dan is de ROA wellicht een mooie oplossing. Mits deze wordt gebruikt waarvoor zij bedoeld is.

Vragen?

Je kan de hele zaak teruglezen via het vonnis in eerste aanleg van Rechtbank Noord-Holland en het latere eindarrest van Gerechtshof Amsterdam.

Ben jij muziekproducer in dienstverband en heb je jouw ROA-gelden moeten afstaan aan je werkgever? Mogelijk is daar dus iets aan te doen. Wij staan als muziekadvocaten in ieder geval voor je klaar met raad en daad. Neem nu contact op voor advies.

Advocaten werknemer

De werknemer werd in deze zaak bijgestaan door Sander Petit, Sem Bakker en later ook Riza Tisserand (J.C. Rijnierse).

# Muziekadvocaat