Het is zaterdag op ADE, de stad bruist en mensen haasten zich van feest naar feest. Ook de zaal van ADE-locatie De Brakke Grond zit bomvol; hier draait het niet om beats, maar om kennis. Tijdens het panel ‘Music Rights on Tour with Laura van Dam’ delen insiders van BumaStemra, Sena uit de muziekwereld hun kennis van muziekrechten. Van het samplen van tracks tot het registreren van je werk—deze sessie staat bol van de informatie die iedere DJ en producer zou moeten kennen.
Dus, heb je je zaterdag doorgebracht op de dansvloer in plaats van in de conferentiezaal? (Wij begrijpen dit.) Studentstagiair Danny was aanwezig. Lees hier zijn take-aways:
Sprekers:
- Martijn Crama (Artist manager)
- Esther Meijer (Buma)
- Silvia Biemans (Sena)
- Laura van Dam (DJ)
Wat zijn muziekrechten?
Wat is sampling en van wie heb je toestemming nodig?
Een onderwerp dat uitgebreid is besproken is het samplen van muziek. Samplen is het gebruiken van een fragment uit een al bestaande geluidsopname of een bestaand muziekwerk in je eigen muziek. Dit is een complex juridisch onderwerp waar we al eerder over hebben geschreven. Dat artikel lees je hier.
Toestemming voor het gebruik van een sample
Het belangrijkste dat je moet onthouden is dat je bij sampling in principe altijd toestemming nodig hebt. Alleen de artiest crediten is dus niet genoeg.
Uitzonderingen
Hier zijn natuurlijk uitzonderingen op, bijvoorbeeld als je rechtenvrije muziek hebt gebruikt. Dit is wat anders dan royalty-vrij. Rechtenvrije muziek betekent dat er geen auteursrecht of naburig recht meer op rust. Bij royalty-vrije muziek krijg je vaak alleen toestemming om de muziek voor bepaalde toepassingen te gebruiken zonder dat je daarvoor royalty’s hoeft te betalen. Een tussenweg is een Creative Commons-licentie, waarbij het intellectueel eigendom niet vervallen is, maar er bepaalde toestemmingsrechten aan de muziek zijn gekoppeld, zodat je vooraf weet wat je ermee mag doen.
Oké, bij samplen altijd toestemming vragen dus, maar aan wie?
Eigenlijk van iedereen. Dat wil zeggen van alle auteursrechthebbenden en alle naburigrechthebbenden. In theorie dus aan de originele schrijvers, componisten, muzikanten en artiesten. Een complicerende factor is dat rechten kunnen worden overgedragen. In de praktijk kan het dus zo zijn dat je niet aan de makers toestemming moet vragen, maar aan iemand anders.
Dat is vaak het geval. De auteursrechten van schrijvers en componisten worden ten behoeve van exploitatie vaak overgedragen aan muziekuitgevers, maar ook aan collectieve beheersorganisaties zoals BumaStemra. Het kan daarom dus lastig zijn om uit te vinden aan wie je toestemming moet vragen. Gelukkig is veel informatie over wie de rechten bezit te vinden in de BumaStemra database.
Het vragen van toestemming geldt overigens ook voor het samplen van een sample. Hiervoor moet je toestemming hebben van de originele rechthebbenden, maar ook van de rechthebbenden van de sample die jij dus weer gaat samplen. Dat kunnen dus veel verschillende mensen zijn.
Hoewel dit de theorie is, worden veel artiesten groot met het illegaal samplen van muziek. Het kan namelijk erg veel tijd en moeite koste om je sample gecleared te krijgen. Toch is het advies om gewoon om toestemming te vragen. De originele master owner (fonogrammenproducent) kan je namelijk aansprakelijk stellen en verbieden je muziek uit te brengen waardoor je uiteindelijk een stuk meer zal moeten betalen dan wanneer je om toestemming had gevraagd.
Het verschil tussen Buma, Stemra en Sena
Voor een goed begrip van muziekrechten is het essentieel om ook goed te weten wat BumaStemra en Sena precies doen
Sena
Zoals je misschien, komt Sena op voor artiesten, sessiemuzikanten en producenten. Ze incasseren geld voor het gebruik van ‘fonogrammen’, oftewel geluidsopnames. Als een dj dus op een dance-event een nummer afspeelt, dan is dat het afspelen van een geluidsopname en haalt Sena licentievergoedingen voor dat gebruik op en keert zij deze uit aan de aangesloten rechthebbenden. Het gaat hierbij alleen om het afspelen van ‘mechanische’ muziek, dus niet live-muziek.
Bij een live-optredens, bijvoorbeeld van een band, wordt er geen fonogram afgespeeld. Dit is geen mechanische muziek en dus keert Sena daar niet voor uit. Op zo’n moment wordt er wel vaak auteursrechtelijk beschermde muziek opgevoerd waar BumaStemra dan wel weer voor uitkeert.
Buma en Stemra
Buma en Stemra houden zich bezig met auteursrecht. Ze komen dus op voor de bedenkers en schrijvers van de muziek. Vaak treden ze samen naar buiten maar eigenlijk zijn het twee organisaties die allebei een ander aspect van het auteursrecht beschermen.
Buma is er voor de openbaarmaking van een muziekwerk en Stemra voor de verveelvoudiging van een muziekwerk. Openbaarmaking is bijvoorbeeld de muziek opzetten in een café en verveelvoudigen is bijvoorbeeld het drukken van vinylplaten met de muziek.
Een belangrijk praktisch verschil tussen Sena en BumaStemra is dat Sena niet voor ‘on-demand’ muziekgebruik incasseert. Sena heeft dus geen contract met Spotify maar BumaStemra wel. Mastereigenaren moeten in plaats daarvan zelf een contract afsluiten met Spotify. Doorgaans gaat er maar 15% van de royalty’s naar Buma en 85% naar de master owner. Hier valt dus geld te verdienen!
Sena en dance-evenementen
DJ/producers krijgen ook betaald van Sena als ze hun eigen muziek spelen tijdens een set. Ze moeten daarvoor wel een setlist aanleveren bij Sena. Deze kunnen ze aanleveren tot 3 jaar na spelen van de set.
Voor zover DJ’s geen setlists aanleveren, hebben Buma en Sena nog andere manier om erachter te komen welke muziek er wordt gedraaid op festivals. Ze sturen namelijk mensen naar festivals toe of huren daar het bedrijf DJ Monitor voor in.
Zodra ze alle benodigde informatie hebben sturen zowel BumaStemra als Sena een factuur aan de organisatoren van een festival. Buma dus voor de composities en Sena voor het afspelen van de commerciële geluidsopname. De factuur van Sena is een berekening op basis van de ticketomzet van een festival. De factuur van Buma hangt daarnaast ook nog af van de hoeveelheid beschermde muziek die wordt gebruikt op het event.
Muziekrechten en Sena-royalty’s
Sena betaalt 50% uit aan de producent van de muziek, en 50% aan de uitvoerende artiesten. Producent is hierbij iets anders dan de producer van de muziek, al kan dit dezelfde persoon of organisatie zijn. Met het Engelse woord “producer” wordt vaak iemand bedoeld die de creatieve prestatie van het maken van muziek levert. De fonogrammenproducent is degene die het initiatief heeft genomen en de verantwoordelijkheid heeft gedragen voor de totstandkoming van de opname van de muziek. De vraag wie dat precies is, speelde een grote rol in de zaken tussen Martin Garrix en Spinnin’ Records en Ronnie Flex en Top Notch.
Goed idee? Bewijs het maar!
Het laatste deel van het panel ging over de auteursrechtelijke bescherming van muziekwerken en muziekrechten. Hier werd het belang van bewijs aangestipt. Even een klein lesje auteursrecht.
Het auteursrecht ontstaat vanzelf. Het is daarvoor niet nodig om je muziek uit te brengen of te registreren. Zelfs de kladteksten die je nooit uit zult brengen kunnen auteursrechtelijk beschermd zijn. Het creatieve idee dat je hebt moet alleen wel geuit zijn, het mag dus niet alleen in je hoofd bestaan.
Op zich allemaal leuk en aardig, maar als iemand je muziek steelt en uitbrengt dan kun jij wel zeggen dat je het al eerder hebt bedacht en opgeschreven maar dan moet je dat wel kunnen bewijzen.
Een manier om dat te doen is door een i-Depot aan te vragen. Daarmee kun je vastleggen dat jij op een bepaald moment een bepaald idee had. Je kan dus ook vastleggen dat jij een bepaalde songtekst hebt bedacht of muziek hebt gecomponeerd. Op die manier voorkom je dat iemand anders er met jouw idee vandoor gaat. Dat betekent overigens niet dat je idee daarmee automatisch auteursrechtelijk beschermd is. Het is alleen een datumstempel.
Tips over het omgaan met muziekrechten
Een heleboel informatie dus hierbij even een kleine samenvatting van wat er is besproken:
- Vraag altijd om toestemming bij sampling. Samplen zonder toestemming kan zware gevolgen hebben. Het is een gedoe maar het scheelt nog veel meer gedoe.
- Zorg dat je bewijs hebt van je idee. Auteursrecht ontstaat automatisch, maar met bewijs win je rechtszaken.
- Als je je eigen muziek draait, vergeet dit niet bij Sena te melden! Je hebt hier drie jaar de tijd voor, maar als je niet zo lang op je geld wil wachten dan zou ik dit zo snel mogelijk doen.
Het panel ‘Music Rights on Tour with Laura van Dam’ bood een waardevolle inkijk in de wereld van muziekrechten voor dj’s en andere artiesten. Of het nu gaat om toestemming voor sampling of het vastleggen van je ideeën: deze inzichten zijn essentieel voor iedereen in de muziekwereld. Op basis van kennis en inzicht kun je slimmere deals maken.
Juridisch advies van een muziekadvocaat?
Wil je meer weten over muziekrechten en hoe je je eigen werk kunt beschermen? Neem dan contact op en volg onze blog voor de laatste updates en tips in muziekrecht.
0 Comments Leave a comment