Stel, een artiest en label sluiten een deal voor de distributie en promotie van een nummer. Er is een contract opgemaakt maar de ondertekening blijft uit. De afspraken over de uitvoering van de samenwerking worden vervolgens via WhatsApp gemaakt en partijen handelen daarbij -grosso modo- volgens het contract.

Niet lang daarna krijgt de artiest een aanbod van een andere partij en wil met die andere partij verder. Kan de artiest dit zomaar doen?

Mondelinge overeenkomsten

Overeenkomsten kunnen op verschillende manieren worden gesloten. Een mondelinge overeenkomst is doorgaans ook een rechtsgeldige overeenkomst.

Soms schrijft de wet voor dat een contract schriftelijk ondertekend moet zijn. Dit geldt bijvoorbeeld voor de overdracht van auteursrechten of het verlenen van een exclusieve licentie*. Als het gaat om een distributie- en promotieovereenkomst, dan is een mondeling gesloten overeenkomst gewoon geldig, zij het niet dat de licentie dan niet exclusief kan zijn.

* Dit gaat mogelijk weer veranderen voor de licentie betreft. Op de website van de Tweede Kamer staat hierover meer informatie. De nieuwe regel zal worden dat een exclusieve licentie alleen nog schriftelijk hoeft te zijn en niet meer ondertekend.

Onbepaalde tijd en bepaalde tijd

Wanneer partijen niets hebben afgesproken over de duur, dan noem je dat een overeenkomst voor onbepaalde tijd. In tegenstelling tot de overeenkomst voor bepaalde tijd is het namelijk nog onbepaald wanneer de overeenkomst afloopt. Denk daarbij ook aan (licentie)overeenkomsten die voor ‘eeuwig’ gesloten zijn. De Hoge Raad oordeelde daarnaast dat overeenkomsten waarbij de auteursrechten voor de duur van het auteursrecht worden overgedragen, ook overeenkomsten voor onbepaalde tijd zijn.

Beëindiging

De volgende vraag is wanneer je een overeenkomst voor onbepaalde tijd kunt beëindigen.

De term ‘beëindiging’ van een overeenkomst is eigenlijk een paraplubegrip voor een aantal andere begrippen samen. We hebben het dan met name over ‘ontbinden’, ‘vernietigen’ en ‘opzeggen’. In dit uitgebreide artikel van Sander Petit lees je de verschillen.

Deze beëindigingsvormen hebben ook verschillende gevolgen. Bij vernietiging wordt de overeenkomst geacht nooit te hebben bestaan. In geval van ontbinding moeten partijen de reeds verrichte prestaties ongedaan maken. Bij opzegging hoeven partijen niets terug te draaien, de overeenkomst eindigt en daarmee hun verplichtingen ook.

Laten we er in ons voorbeeld even vanuit gaan dat de artiest gewoon een betere deal aangeboden krijgt. In dat geval wil de artiest de overeenkomst dus opzeggen. Kan dat zomaar?

Opzeggen

Voor sommige specifieke soorten overeenkomsten is in de wet geregeld hoe die opgezegd kunnen worden. Denk bijvoorbeeld aan een huurovereenkomst of een arbeidsovereenkomst. Als de contractspartijen niets afspreken over de opzegging, dan kunnen ze terugvallen op die wettelijke regeling. In sommige gevallen moeten partijen zelfs terugvallen op de wet, ook als ze er wel iets in hun contract over hebben geregeld.

Overeenkomst voor bepaalde tijd

In beginsel is een overeenkomst voor bepaalde tijd niet tussentijds opzegbaar. Een uitzondering op die regel kan zijn als er onvoorziene omstandigheden spelen of er zwaarwegende gronden zijn, maar het uitgangspunt is ‘afspraak is afspraak’.

Overeenkomst voor onbepaalde tijd

Als een overeenkomst voor onbepaalde tijd een beëindigingsregeling heeft, dan geldt dat gewoon. Maar het wordt pas echt interessant als die overeenkomst voor onbepaalde tijd géén opzeggingsmogelijkheid bevat. Zo’n overeenkomst is namelijk in beginsel opzegbaar.

Let op; ook als je bijvoorbeeld een deal sluit voor zes albums, dan is het einde van de overeenkomst weliswaar enigszins bepaald, maar het staat dan niet objectief vast op welk moment de overeenkomst daadwerkelijk eindigt. Daarom wordt zo’n overeenkomst geacht voor onbepaalde tijd te zijn en die is (in beginsel) opzegbaar.

De eisen van redelijkheid en billijkheid kunnen echter met zich meebrengen dat er toch een zwaarwegende grond nodig is voor opzegging en er en bepaalde opzegtermijn gehanteerd moet worden of dat een schadevergoeding betaald moet worden voor de opzegging. Een soort afkoopsom, zeg maar.

Onbenoemde duurovereenkomst

Bij de distributie- en promotieovereenkomst is er in principe geen specifieke (verplichte) wettelijke regeling om op terug te vallen. Dit soort overeenkomsten worden ‘onbenoemde duurovereenkomsten’ genoemd. Wat geldt er daarbij?

Als het label bijvoorbeeld net een flink wat kosten heeft gemaakt voor de promotie van de artiest, of op een andere manier een flinke investering heeft gedaan, dan kan het zijn dat de kosten eerst moeten worden terugverdiend. Dit kunnen worden verdisconteerd in de opzegtermijn. Als partijen verwachten dat de kosten na 6 maanden zijn terugverdiend, dan kan een redelijke termijn 6 maanden zijn. Voor zover die kosten niet worden terugverdiend in de opzegtermijn dan kan er mogelijk een schadevergoeding op basis van de redelijkheid en billijkheid worden verkregen.

Over de berekening van zo’n afkoopsom kun je je hoofd breken. Vaak wordt aansluiting gevonden bij de winst die het bedrijf anders had gehad bij normale nakoming van het contract.

Conclusie

Het antwoord op de vraag is dus dat de artiest in principe de mondelinge overeenkomst voor onbepaalde tijd kan opzeggen, omdat de onbenoemde duurovereenkomst voor onbepaalde tijd was en geen beëindigingsregeling had. Als er sprake is van een grote investering door een van de partijen dan kan het zijn dat die investering eerst terug moet worden verdiend. Daarnaast kan er sprake zijn van een opzegtermijn of van een zwaarwegende grond die nodig is om de overeenkomst op te mogen zeggen. Ook zou schadevergoeding een rol kunnen spelen.

Advies van een muziekadvocaat over het opzeggen van overeenkomsten?

Het beëindigen van overeenkomsten komt nogal nauw. Het maakt daarbij uit of er sprake is van een mondelinge of schriftelijke overeenkomst (=contract), of het contract afspraken over de beëindiging bevat en op grond waarvan je de overeenkomst wil beëindigen. Omdat iedere route een goed voorbereide aanloop nodig heeft, is het verstandig hierover advies in te winnen.

Als label, distributeur, promotiebedrijf, uitgever of wat dan ook, is het belangrijk om rekening te houden met de beëindiging van je samenwerking. Het is makkelijker om daarover vooraf goede afspraken te maken, dan achteraf de boel te moeten rechtbreien.

Wij kunnen je helpen met een analyse van je zaak en het nemen van de juiste stappen. Neem gerust contact op voor raad en daad. Wij helpen je dan zo snel mogelijk verder.