Stel je voor: je hebt net je droomhuwelijk gehad, de builoftfoto’s zijn prachtig, en ineens zie je jezelf stralen op een billboard van de lokale juwelier. Verrassing! Maar, wacht eens even, had je daar toestemming voor gegeven? Als de roze wolk een beetje is overgewaaid (dit schijnt te kunnen gebeuren), klaart de hemel soms (toch) niet helemaal op.
Fotoshoot
Op 30 oktober 2020 vond er een fotoshoot plaats, op initiatief van een fotografe. Er werden afspraken gemaakt over het gebruik van de foto’s. Maar, deze bleken later zo vaag als het weerbericht in Nederland. Iedereen mocht de foto’s “vrij gebruiken”… Wat betekent dat precies? Sociale media? Websites? Of ook levensgrote billboards? De bruid en bruidegom waren in ieder geval niet op de hoogte van het feit dat hun liefdevolle pose de etalage van de juwelier zou sieren.
Portretrecht
In Nederland is het portretrecht onderdeel van de Auteurswet. Kort gezegd: als jouw gezicht herkenbaar op een foto staat, heb je zeggenschap over het gebruik daarvan, vooral als je niet in opdracht bent gefotografeerd. Daarnaast speelt het auteursrecht van de fotograaf een rol. Zonder duidelijke afspraken kunnen misverstanden ontstaan, zoals in deze zaak.
De relevante artikelen luiden als volgt (je mag dit stuk ook skippen):
Artikel 19 Auteurswet: gebruik door geportretteerde
- Als inbreuk op het auteursrecht op een portret wordt niet beschouwd de verveelvoudiging daarvan door, of ten behoeve van, den geportretteerde of, na diens overlijden, zijne nabestaanden.
- Bevat eene zelfde afbeelding het portret van twee of meer personen, dan staat die verveelvoudiging aan ieder hunner ten aanzien van andere portretten dan zijn eigen slechts vrij met toestemming van die andere personen of, gedurende tien jaren na hun overlijden, van hunne nabestaanden.
- Ten aanzien van een fotografisch portret wordt mede niet als inbreuk op het auteursrecht beschouwd het openbaar maken daarvan in een nieuwsblad of tijdschrift door of met toestemming van een der personen, in het eerste lid genoemd, mits daarbij de naam des makers, voor zoover deze op of bij het portret is aangeduid, vermeld wordt.
- Dit artikel is slechts van toepassing ten aanzien van portretten, welke vervaardigd zijn ingevolge eene opdracht, door of vanwege de geportretteerde personen, of te hunnen behoeve aan den maker gegeven.
Art. 20 Auteurswet: gebruik door fotograaf
- Tenzij anders is overeengekomen is degene, wien het auteursrecht op een portret toekomt, niet bevoegd dit openbaar te maken zonder toestemming van den geportretteerde of, gedurende tien jaren na diens overlijden, van diens nabestaanden.
- Bevat eene zelfde afbeelding het portret van twee of meer personen, dan is ten aanzien van de gansche afbeelding de toestemming vereischt van alle geportretteerden of, gedurende tien jaren na hun overlijden, van hunne nabestaanden.
- Het laatste lid van het voorgaande artikel is van toepassing.
Artikel 21 Auteurswet: portret niet in opdracht
Is een portret vervaardigd zonder daartoe strekkende opdracht, den maker door of vanwege den geportretteerde, of te diens behoeve, gegeven, dan is openbaarmaking daarvan door dengene, wien het auteursrecht daarop toekomt, niet geoorloofd, voor zoover een redelijk belang van den geportretteerde of, na zijn overlijden, van een zijner nabestaanden zich tegen de openbaarmaking verzet.
De Bewijsopdracht: wie bewijst wat?
Ok, nu weer even opletten.
In een recente zaak (ECLI:NL:RBLIM:2024:10108), speelt de bewijsopdracht een cruciale rol. Bewijsopdracht klinkt misschien als iets wat je verwacht in een detective-verhaal, maar in juridische context betekent het simpelweg: wie moet aantonen dat hij of zij gelijk heeft? Laten we dit interessante aspect van de zaak eens goed onder de loep nemen.
Wat is een bewijsopdracht?
Een bewijsopdracht is de verdeling van de bewijslast tussen partijen. Simpel gezegd: wie moet bewijzen wat? In Nederlandse rechtspraak is de hoofdregel dat degene die iets stelt, dit moet bewijzen. Dit principe wordt (kort gezegd) ook wel aangeduid met “wie eist, bewijst.” Juridische nerds gaan nu steigeren, want eigenlijk is het “wie zich op een rechtsgevolg beroept, moet daarvoor het juiste stellen en bewijzen.” maar dat assoneert niet.
Toegepast op de bruiloftfoto’s
In deze specifieke zaak beweerde het modelbruidspaar dat de bruiloftfoto’s zonder hun toestemming commercieel waren gebruikt door de juwelier. De juwelier stelde daarentegen dat zij de foto’s te goeder trouw had gebruikt, mede omdat er sprake zou zijn van toestemming van de fotografe. Dat brengt ons bij de hamvraag: wie moest wat bewijzen?
Getuigenverklaringen
De fotografe van de bruiloftfoto’s kwam indirect in het vizier. Zij moest helderheid verschaffen over de gemaakte afspraken. Ze beweerde dat de foto’s “vrij gebruikt mochten worden,” maar die term bleek achteraf te vaag. Had ze expliciet toestemming gegeven voor commercieel gebruik, zoals voor een billboard? Hier was haar verklaring cruciaal.
Onduidelijke afspraken over gebruik huwelijksfoto’s
In dit geval oordeelde de rechtbank dat de afspraken tussen het bruidspaar en de fotografe niet helder genoeg waren. Het feit dat de juwelier geen direct contact had gezocht met het bruidspaar, werkte in het nadeel van de juwelier. De rechter gaf het bruidspaar deels gelijk, met als belangrijkste punt: commerciële exploitatie van portretten vereist expliciete toestemming van de geportretteerden. Die was niet verleend voor de bruiloftfoto’s.
Conclusie
Deze zaak benadrukt het belang van duidelijke afspraken en communicatie bij het gebruik van foto’s. Niemand wil onverwacht zichzelf tegenkomen op een billboard (tenzij je stiekem altijd al model had willen worden).
Vragen over het gebruik van bruiloftfoto’s?
Ben je betrokken bij een fotoshoot, of het nu gaat om uw eigen bruiloft of in een professionele hoedanigheid? Zorg voor heldere afspraken en leg deze schriftelijk vast. Heb je vragen over portret– of auteursrecht? Neem dan contact op met een gespecialiseerde advocaat van Backstage Legal om verrassingen te voorkomen.
0 Comments Leave a comment